«Εδώ Πολυτεχνείο!». Είναι η κραυγή έκκλησης που εκπέμπεται από έναν αυτοσχέδιο ραδιοφωνικό σταθμό μέσα στο Πολυτεχνείο τις ιστορικές εκείνες μέρες του Νοέμβρη.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβρη του 1973, δεν είναι μόνο ένας σταθμός στη μετεμφυλιακή ιστορία του τόπου μας. Είναι και ένα γεγονός που, όσο λίγα μέχρι σήμερα, εξακολουθεί να τιμάται μ’ ένα ζωντανό, μαζικό τρόπο από τη νεολαία και το λαό.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν μία αυθόρμητη –χωρίς κομματική καθοδήγηση– κορύφωση στον αγώνα για ελευθερία και δημοκρατία. Εγγράφηκε με δύναμη στη λαϊκή συνείδηση, επειδή εμπεριείχε την έννοια της “θυσίας”, η οποία λειτουργεί σαν σηματοδότης για έθνη και λαούς. Είναι από τα ιστορικά γεγονότα που έχει ζωτική ανάγκη κάθε λαός για να διατηρεί τον αυτοσεβασμό του. Τα ντοκουμέντα της εποχής αδιάψευστοι μάρτυρες της Ιστορίας, ενώ οι πρωταγωνιστές έχουν περιγράψει τα γεγονότα που οδήγησαν στην 17η Νοέμβρη, αλλά και τα όσα εκτυλίχθηκαν εκείνη τη βραδιά στο Πολυτεχνείο και τους γύρω δρόμους. 

Το φοιτητικό κίνημα είναι εκείνο που εξανάγκασε τον δικτάτορα Παπαδόπουλο να δρομολογήσει το πείραμα Μαρκεζίνη για να νομιμοποιήσει πολιτικά το καθεστώς του. Εάν εκείνος ο ελιγμός είχε επιτύχει, η Ελλάδα θα είχε εγκλωβιστεί σε έναν κηδεμονευόμενο κίβδηλο κοινοβουλευτισμό. Η εξέγερση του Νοέμβρη άνοιξε τον δρόμο για την πτώση της δικτατορίας, έστω κι αν τον ρόλο καταλύτη έπαιξε η τραγωδία της Κύπρου. Με αυτή την έννοια, το Πολυτεχνείο είναι ο ιδρυτικός “μύθος” της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας. Κάθε μεγάλο ιστορικό γεγονός, άλλωστε, προσλαμβάνει διαστάσεις “μύθου”. Χωρίς το Πολυτεχνείο, η Ελλάδα πιθανόν να είχε ακολουθήσει δρόμο παρόμοιο με αυτόν της Χιλής: Ο αιματοβαμμένος δικτάτορας Πινοσέτ ανέλαβε με πραξικόπημα το 1973 και παρέμεινε στην εξουσία (ως πρόεδρος και αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων) μέχρι το 1998! Δεν πήγε ποτέ φυλακή!

Οι πολιτικοί ταγοί της Μεταπολίτευσης οφείλουν τη σταδιοδρομία τους στο “ριζοσπαστικό ρεύμα” του φοιτητικού κινήματος, το οποίο επέβαλε την κατάληψη. Αν δεν είχε μεσολαβήσει το Πολυτεχνείο, τα κόμματα θα ήταν υποχρεωμένα να πολιτεύονται τουλάχιστον για οκτώ χρόνια στο ασφυκτικό πλαίσιο των υπερ-υπερεξουσιών του δικτάτορα – προέδρου Παπαδόπουλου.

Κρίση του χουντικού καθεστώτος

Η βαθιά κρίση του χουντικού καθεστώτος άρχισε να διαφαίνεται από τα τέλη του 1972 και αρχίζουν έτσι, να γνωστοποιούνται στο λαό τα διάφορα σκάνδαλα και οι συμβάσεις με τα ξένα μονοπώλια. Την ίδια περίοδο, οι διεθνείς επιθετικές ενέργειες του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού εντείνουν την αντιαμερικάνικη συνείδηση του λαού και της νεολαίας.

Πρωταρχικό ρόλο στην ένταση της κρίσης της δικτατορίας, διαδραμάτισε η ανάπτυξη της λαϊκής αντίθεσης προς τη χούντα από όλα τα στρωμάτων του λαού, η οποία  επιταχύνεται και, ιδιαίτερα το 1973, χαρακτηρίζεται από τη σοβαρή αγωνιστική ανάταση του λαού και της νεολαίας. Αναπτύσσονται, παράλληλα, εργατικές κινητοποιήσεις, οι οποίες εκδηλώνονται με καταγγελία των συμβάσεων, με συνελεύσεις, επιτροπές και αποφάσεις για απεργίες.

Όλες αυτές οι κινητοποιήσεις επιδρούν στην ελληνική κοινωνία, που αντιδρά στο φασιστικό καθεστώς της χούντας με εντονότερους ρυθμούς εκείνη την περίοδο, απ’ ό,τι τα προηγούμενα χρόνια, από την επιβολή της δικτατορίας και έπειτα. Συνεπώς η βαθμιαία ανάπτυξη του εργατικού κινήματος αντανακλάται στους αγώνες της νεολαίας που την περίοδο εκείνη απέκτησαν ποιοτικά ανώτερο περιεχόμενο.

Η σπουδάζουσα νεολαία το 1972 – 1973

Η ανάπτυξη του φοιτητικού κινήματος είχε αρχίσει από τις αρχές του 1972, με την κίνηση για την αποκατάσταση του φοιτητικού συνδικαλισμού. Η ΚΝΕ παίρνει την πρωτοβουλία για τη δημιουργία της αντί-ΕΦΕΕ, που δημιουργήθηκε για να συντονίσει και να συνενώσει σε ενιαία οργάνωση την αντιδικτατορική δράση των φοιτητών. «Όλοι οι φοιτητές κατανοούν πως για τη λύση των ειδικών προβλημάτων απαραίτητη είναι η λύση του βασικού προβλήματος που στην συγκεκριμένη περίπτωση λύνεται με την ανατροπή της χούντας», όπως γράφει ο παράνομος «Οδηγητής», εκφραστικό όργανο της ΚΝΕ, ήδη από τον Οκτώβρη του 1972. Οι φοιτητές απαιτούν τη διεξαγωγή νέων εκλογών στους συλλόγους. Συγκαλούν συγκεντρώσεις όμως η χούντα δημαγωγεί και εκφοβίζει τους φοιτητές με μέτρα διωγμών. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι εκλογές ήταν μια παρωδία.

Σταθμό στην αντίδραση των φοιτητών αποτελεί η κατάληψη της Νομικής Σχολής στις 16 Φεβρουαρίου. Είναι η πρώτη «δοκιμαστική» κατάληψη από 2500 φοιτητές, οι οποίοι βγαίνουν από το κτήριο υπό μορφή πορείας. Ακολουθούν συμπλοκές με την αστυνομία. Στις 21 Φεβρουαρίου τέσσερις χιλιάδες φοιτητές καταλαμβάνουν τη Νομική Σχολή.

Οι μέρες του ξεσηκωμού

Τετάρτη, 14 Νοέμβρη

Μπορεί ο φοιτητικός αναβρασμός για τη Χούντα των Συνταγματαρχών να είχε ξεσπάσει ήδη από τις αρχές του 1973, όμως, στις 14 εκείνου του Νοέμβρη οι φοιτητές του Πολυτεχνείου προχωρούν αρχικά σε αποχή από τα μαθήματα και κατόπιν σε κατάληψη, όπου συγκεντρώνονται γρήγορα δεκάδες φοιτητές.

Γίνονται παμφοιτητικές συνελεύσεις. Ζητούν άμεση διενέργεια ελεύθερων εκλογών. Η χούντα αρνείται. Το Πολυτεχνείο είναι περιτριγυρισμένο από αστυνομικούς οι οποίοι είναι ανίκανοι να διασπάσουν την αντίσταση των φοιτητών που είναι συγκεντρωμένοι στο προαύλιο.

Πέμπτη, 15 Νοέμβρη

Εκείνη την ημέρα, εκπέμπει από τη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών ο ανεξάρτητος ραδιοφωνικός σταθμός, που κάνει ακόμη περισσότερους νέους να κατέβουν στους δρόμους, να συρρεύσουν στο Πολυτεχνείο, ενώ εκφράζει με τον πιο γλαφυρό τρόπο την οργή για τους δικτάτορες. 

«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο. Σας μιλά ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων!» και «Λαέ της Αθήνας, με ψυχραιμία προχώρησε! Ενότητα και αγώνας! Όλοι κάτω! Όλοι στους δρόμους της Αθήνας!» είναι δύο από τα μηνύματα που κάνουν χιλιάδες πολίτες να κινητοποιηθούν.

Εκείνη την ημέρα, συνολικά 150.000 πολίτες θα φωνάξουν τα ίδια συνθήματα έξω από το Πολυτεχνείο, κάτι που μέχρι εκείνη τη στιγμή έμοιαζε αδιανόητο. Τις επόμενες ημέρες ο αγώνας κορυφώνεται και αρχίζουν οι συγκρούσεις εξεγερμένων και αστυνομικών.  Ο λαός ανταποκρίνεται στο κάλεσμα των αγωνιζόμενων φοιτητών.

Παρασκευή, 16 Νοέμβρη

Καθώς στην Αθήνα η αλληλεγγύη του κόσμου κορυφώνεται, φοιτητές στην Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα προχωρούν με τη σειρά τους σε καταλήψεις στα Πανεπιστήμια. Ο κόσμος που βρίσκεται σε κινητοποίηση στο κέντρο της Αθήνας φτάνει τους 150.000.

Ο σταθμός των φοιτητών δονεί την ατμόσφαιρα με συνθήματα όπως «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία, Λαϊκή Κυριαρχία – Εθνική Ανεξαρτησία», «Κάτω η χούντα», «Έξω οι Αμερικανοί», «Ένας είναι ο αρχηγός, ο κυρίαρχος λαός».

Στις 19:00 τα μεγάφωνα μεταδίδουν το όνομα του πρώτου νεκρού – ενός αγοριού. Η ατμόσφαιρα από τα δακρυγόνα είναι αποπνικτική. Τα πρώτα τανκ κυκλώνουν το Πολυτεχνείο, ενώ ήδη έχουν καταφτάσει στρατιώτες και ΛΟΚατζήδες. Τρία τανκ σταματούν μπροστά από την κεντρική πύλη. Οι φοιτητές φωνάζουν: «μην πυροβολείτε, είμαστε αδέλφια σας», «ο στρατός είναι λαϊκός».

Σάββατο, 17 Νοέμβρη

Η έκταση των γεγονότων είναι πρωτόγνωρη. Ο αγώνας συνεχίζεται, ο λαός εξεγείρεται και η Χούντα αποφασίζει να «επιβάλλει την τάξη» βγάζοντας στην Πατησίων τα τανκς τα ξημερώματα της 17ης Νοέμβρη. Οι φοιτητές καλούν τον κόσμο να μην εγκαταλείψει και να μη φοβηθεί. Σύνθημα ένα: «Κάτω η Χούντα».Ενώ οι πυροβολισμοί συνεχίζονται, οι φοιτητές αρχίζουν να τραγουδάνε τον εθνικό ύμνο.

«Μείνετε κοντά μας. Μη φοβηθείτε τα τανκς που υπάρχουν στους δρόμους της Αθήνας. Είναι ακίνητα. Δεν μπορούν να κινηθούν. Μόλις κινηθούν θα τα ακολουθήσετε. Θα ζητωκραυγάζετε τον εθνικό ύμνο και οι φαντάροι επάνω τους θα σας χαιρετίσουν. Οι καρδιές των φαντάρων μας, που βρίσκονται μέσα και πάνω στα τανκς, χτυπούν στον δικό σας παλμό. Ζήτω το αδούλωτο ελληνικό φρόνημα! Κάτω η Χούντα!» είναι το μήνυμα που εκπέμπει με αγωνία ο ραδιοσταθμός. 

Πλησιάζουν ξημερώματα. Στις 03:00 περίπου το πρωί, το τανκ που βρίσκεται ακριβώς έξω από την πόρτα του Πολυτεχνείου, εισβάλλει και τη ρίχνει. Μαζί και τους φοιτητές που ήταν γατζωμένοι πάνω της. «Αδέρφια μας στρατιώτες, αδέρφια μας, στρατιώτες… Πώς είναι δυνατόν; Πώς είναι δυνατόν να πυροβολήσετε τα αδέρφια σας; Να χυθεί ελληνικό αίμα; Όλοι πιστεύουμε στη λευτεριά. Κι εγώ πάλι πρώτος αρχίζω τον εθνικό ύμνο. Αυτό το αιώνιο σύμβολο της ελευθερίας. Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή, σε γνωρίζω από την όψη που με βια μετράει τη γη. Απ’ τα κόκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά και σαν πρώτα ανδρειωμένη, χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!» ακούγεται σπαρακτικά από τον ραδιοσταθμό των φοιτητών. 

Διδάγματα και Επικαιρότητα του Πολυτεχνείου

Μπορεί η εξέγερση του Πολυτεχνείου να καταπνίγηκε βάναυσα και να βάφτηκε με αίμα, αποτέλεσε όμως ορόσημο για την πτώση της χούντας.

Η θυσία των νέων του Νοέμβρη του 1973, πέρασε στην ιστορία και παραμένει βαθιά χαραγμένη στις καρδιές και στις μνήμες ως το σύμβολο μιας ασυμβίβαστης πάλης και διεκδίκησης. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου αποτελεί κίνητρο αγώνα για έναν κόσμο καλύτερο και συμβαδίζει με τις απαιτήσεις κάθε λαού για Ελευθερία – Ισότητα – Δημοκρατία – Κοινωνική Δικαιοσύνη. Εντούτοις όμως, τα οράματα του φοιτητικού αγώνα μένουν ανεκπλήρωτα.

Σήμερα, που κάποιοι κατασπαράσσουν την ιστορική μνήμη και το δημοκρατικό αίσθημα, προσπαθώντας να καθορίσουν τις μοίρες μας και καταπατώντας τα  δικαιώματα μας, εμείς έχουμε χρέος απέναντι σε αυτούς τους αγωνιστές του Πολυτεχνείου, απέναντι στους εαυτούς μας και σε αυτούς που θα έρθουν μετά από μας, να μην τους αφήσουμε να πάρουν αυτά που κερδήθηκαν με αγώνα, θυσία και αυταπάρνηση από τους οι φοιτητές το Νοέμβρη του 1973. Τα κεκτημένα εκείνου του Νοέμβρη δικαιωματικά μας ανήκουν. Έχουμε χρέος και θα συνεχίσουμε τους αγώνες μας με φάρο μας, το Νοέμβρη του Πολυτεχνείου.

1.

O ΠΡΟΑΓΓΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 

Οι αναταραχές είχαν ξεκινήσει αρκετούς μήνες νωρίτερα, στις 5 Φεβρουαρίου 1973, όταν οι φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφάσισαν αποχή από τα μαθήματά τους. Στις 13 Φεβρουαρίου γίνεται διαδήλωση μέσα στο Πολυτεχνείο και η χούντα παραβιάζει το πανεπιστημιακό άσυλο, δίνοντας εντολή στην αστυνομία να επέμβει. 11 φοιτητές συλλαμβάνονται και παραπέμπονται σε δίκη. Με αφορμή αυτά τα γεγονότα, στις 21 Φεβρουαρίου, περίπου τρεις με τέσσερις χιλιάδες φοιτητές της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κατέλαβαν το κτίριο της σχολής στο κέντρο της Αθήνας επί της οδού Σόλωνος, ζητώντας ανάκληση του νόμου 1347 που επέβαλε την στράτευση «αντιδραστικών νέων», καθώς 88 συμφοιτητές τους είχαν ήδη στρατολογηθεί με τη βία. Από την ταράτσα του κτιρίου απαγγέλλουν τον ακόλουθο όρκο: «Εμείς οι φοιτηταί των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ορκιζόμαστε στo όνομα της ελευθερίας να αγωνισθούμε μέχρι τέλους για την κατοχύρωση: α) των ακαδημαϊκών ελευθεριών, β)του πανεπιστημιακού ασύλου, γ) της ανακλήσεως όλων των καταπιεστικών νόμων και διαταγμάτων.» Η αστυνομία έλαβε εντολή να επέμβει και πολλοί φοιτητές σε γύρω δρόμους υπέστησαν αστυνομική βία, χωρίς όμως τελικά να παραβιαστεί το πανεπιστημιακό άσυλο. Τα γεγονότα στη Νομική αναφέρονται συχνά ως προάγγελος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.

2.

Στις 14 Νοεμβρίου 1973 φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφάσισαν αποχή από τα μαθήματα και άρχισαν διαδηλώσεις εναντίον του βάναυσου στρατιωτικού καθεστώτος. Οι φοιτητές που αυτοαποκαλούνταν «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», οχυρώθηκαν μέσα στο κτίριο της σχολής επί της οδού Πατησίων και ξεκίνησαν τη λειτουργία του ανεξάρτητου ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου. Ο πομπός κατασκευάστηκε μέσα σε λίγες ώρες στα εργαστήρια της σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών από τον Γιώργο Κυρλάκη. Το, πλέον ιστορικό, μήνυμά τους ήταν: «Εδώ Πολυτεχνείο! Λαέ της Ελλάδας το Πολυτεχνείο είναι σημαιοφόρος του αγώνα μας, του αγώνα σας, του κοινού αγώνα μας ενάντια στη δικτατορία και για την Δημοκρατία». Εκφωνητές του σταθμού ήταν η Μαρία Δαμανάκη, ο Δημήτρης Παπαχρήστος και ο Μίλτος Χαραλαμπίδης.

3.

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΤΑΣΣΟΥ ΑΛΕΒΙΖΟΥ

Ο εικαστικός Τάσσος Αλεβίζος τιτλοφόρησε το έργο του απλώς “17 Νοέμβρη 1973”

4.

Στις 3 π.μ. της 17ης Νοεμβρίου, και ενώ οι διαπραγματεύσεις για ασφαλή αποχώρηση των φοιτητών είναι σε εξέλιξη, αποφασίζεται από την μεταβατική κυβέρνηση η επέμβαση του στρατού και ένα από τα τρία άρματα που είχαν παραταχθεί έξω από τη σχολή, γκρεμίζει την κεντρική πύλη. Κατά την είσοδο του άρματος συνθλίβονται 2-3 φοιτητές που βρίσκονταi πίσω από την πύλη (γεγονός “λίαν πιθανό αλλά ανεπιβεβαίωτο” σύμφωνα με το πόρισμα του εισαγγελέα Τσεβά).[7] Επίσης, από τα συντρίμμια τραυματίζεται σοβαρά (συντριπτικά κατάγματα στα πόδια) η φοιτήτρια Πέπη Ρηγοπούλου.[8] Ο σταθμός του Πολυτεχνείου έκανε εκκλήσεις στους στρατιώτες να αψηφήσουν τις εντολές των ανωτέρων τους και στη συνέχεια ο εκφωνητής απήγγειλε τον Ελληνικό Εθνικό Ύμνο. Η μετάδοση συνεχίστηκε ακόμα και μετά την είσοδο του άρματος στον χώρο της σχολής. Οι φοιτητές που είχαν παραμείνει στο Πολυτεχνείο, μαζεύτηκαν στο κεντρικό προαύλιο, ψάλλοντας τον εθνικό ύμνο. Οι εκφωνητές του σταθμου του Πολυτεχνείου παρέμειναν στο πόστο τους και συνέχισαν να εκπέμπουν το ιστορικό μήνυμα για 40 λεπτά μετά την έξοδο, οπότε συνελήφθησαν

5.

Τζίμης Πανούσης – 17 Νοέμβρη απόγευμα

6.

ΤΙ ΕΓΡΑΦΑΝ ΟΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΕΚΕΙΝΕΣ ΤΙΣ ΗΜΕΡΕΣ:

7. 

Το «Ημερολόγιο μιας εβδομάδας»

Το «Ημερολόγιο μιας εβδομάδας» του Πολυτεχνείου γράφτηκε από τον Γιάννη Ρίτσο τις ημέρες των γεγονότων της εξέγερσης του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973.

Η 15 Νοέμβρη θα βρει τον Ρίτσο στις πρώτες γραμμές της μεγάλης διαδήλωσης που ξεκίνησε από το Πολυτεχνείο και έφτασε ως την πλατεία Κλαυθμώνος. Η διαδήλωση θα διαλυθεί από την αστυνομία με βία με τον Ποιητή να μπλοκάρεται ανάμεσα στους φράχτες που έχει στήσει η αστυνομία αλλά δεν θα χτυπηθεί. Ίσως τον αναγνώρισαν και τον σεβάστηκαν. Διαφεύγει και βρίσκει καταφύγιο στα τότε γραφεία του εκδοτικού οίκου Κέδρος σε μια στοά (Πανεπιστημίου και Χαριλάου Τρικούπη). Το ίδιο βράδυ κλείνει η Πατησίων από διαδηλωτές.

Στις 16 Νοεμβρίου επισκέπτεται το σπίτι της Νανάς Καλιανέση όπου ακούν τον παράνομο ερασιτεχνικό σταθμό που έχει στηθεί στον ΕΜΠ των «Ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων.» Με ρίγη συγκίνησης συνεχίζει την ακρόαση στο σπίτι του, έχει ξεκινήσει η επίθεση στους συγκεντρωμένους με δακρυγόνα και έπειτα με σφαίρες… κατεβαίνουν τα τανκς… ένα από αυτά γκρεμίζει την πύλη… παντού νεκροί και τραυματίες…

Ο ποιητής με δάκρυα στα μάτια φεύγει για τον Κάλαμο.. εν θερμώ έχει ήδη ξεκινήσει το «Ημερολόγιο μιας εβδομάδας»…

8.

Η ΤΙΜΩΡΙΑ ΤΩΝ ΕΝΟΧΩΝ

Στις 30 Δεκεμβρίου του 1975 και μετά από ακροαματική διαδικασία διόμισυ μηνών και διάσκεψη 6 ημερών ενώπιον του πενταμελούς εφετείου Αθηνών, εκδόθηκε η απόφαση του δικαστηρίου το οποίο κήρυξε ένοχους τους 20 από τους 32 κατηγορούμενους, ενώ αθώωσε άλλους 12. Οι κύριες ποινές που επιβλήθησαν:

Δημήτριος Ιωαννίδης (αρχηγός της ΕΣΑ την περίοδο της εξέγερσης): 7 φορές ισόβια για ηθική αυτουργία σε 7 ανθρωποκτονίες από πρόθεση και 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε 38 απόπειρες ανθρωποκτονιών και πρόκληση διάπραξης κακουργημάτων, καθώς και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.

Γεώργιος Παπαδόπουλος (εν ενεργεία δικτάτορας την περίοδο της εξέγερσης): 25 χρόνια κάθειρξη για απλή συνέργεια σε ανθρωποκτονίες από πρόθεση και απόπειρες ανθρωποκτονιών, καθώς και δεκαετής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.

Σταύρος Βαρνάβας (αντιστράτηγος Ε.Α.): 3 φορές ισόβια για ηθική αυτουργία σε 3 ανθρωποκτονίες από πρόθεση και 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε 17 απόπειρες ανθρωποκτονιών και πρόκληση διάπραξης κακουργημάτων, καθώς και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.

Νικόλαος Ντερτιλής (ταξίαρχος Ε.Α.): Ισόβια κάθειρξη και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων για ανθρωποκτονία από πρόθεση του φοιτητή Μυρογιάννη.

Άλλοι τέσσερις ανώτατοι αξιωματικοί σε 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε συνολικά 12 ανθρωποκτονίες και 56 απόπειρες ανθρωποκτονιών, καθώς και δεκαετής στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων.

Άλλοι 12 κατηγορούμενοι σε μικρότερες ποινές, από 5 μήνες έως 10 χρόνια κάθειρξη για διάφορες κατηγορίες, κυρίως για ηθική αυτουργία σε επικίνδυνες σωματικές βλάβες. Οι ποινές κάτω του ενός έτους, ήταν εξαγοράσιμες.

9. 

ΤΟ ΟΝΟΜΑ

Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου ενέπνευσαν την “Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη” που πήρε φυσικά το όνομά της από την 17η Νοεμβρίου, ημέρα που γιορτάζεται η εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973. Αυτοπροσδιορίστηκε ως μαρξιστική και αντιιμπεριαλιστική, ενώ οι προκηρύξεις της είχαν έντονο αντιαμερικανικό χαρακτήρα. Η “17 Νοέμβρη” ξεκίνησε την δράση της την νύχτα της 23 Δεκεμβρίου 1975 με τη δολοφονία του «σταθμάρχη» της CIA στην Αθήνα, Pίτσαρντ Γουέλς, έξω από το σπίτι του στο Ψυχικό. Είχε 27 χρόνια δράσης με δολοφονικές επιθέσεις που προκάλεσαν 23 νεκρούς και πολλούς τραυματίες, πολυάριθμες εκρήξεις βομβών, εκτοξεύσεις ρουκετών και ληστείες τραπεζών, και αποστολή προκηρύξεων με τις πολιτικές της θέσεις σε εφημερίδες μετά από κάθε ενέργεια.

10.

Δεν θεωρούν πάντως όλοι ότι οι Αμερικανοι ήταν πίσω απ’ την χούντα του Παπαδόπουλου.

Λέει ο Μιχάλης Νταγγίνης, συνιδρυτής του Μοντέλου της Βουλής των Ελλήνων

Λένε πολλοί ότι η Χούντα είναι αμερικανοκίνητη- το θυμήθηκα καθώς η φετινή ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ για το Πολυτεχνείο, σε αντίθεση με την περσινή, ΔΕΝ το αναφέρει (οι λόγοι προφανείς αλλά άσχετοι με αυτό που θέλω να πω). Δεν αμφισβητώ ότι πιθανόν να είναι έτσι. Αυτοί που το λένε όμως έχουν διαβάσει Ιστορία; Το στηρίζουν δηλαδή σε ιστορικά γεγονότα, στοιχεία και αξιόπιστες πηγές ή είναι ο αντιαμερικανισμός που τους οδηγεί σε ιδεολογική ανάγνωση της Ιστορίας; Με άλλα λόγια, το υποστηρίζουν γιατί έτσι είναι ή γιατί έτσι θα ήθελαν να είναι;

Το λέω αυτό, γιατί όλα τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα των Υπουργείων και των Υπηρεσιών Πληροφοριών των ΗΠΑ) της εποχής λένε το ακριβώς αντίθετο:

1) Ότι για χρόνια οι ΗΠΑ απέτρεπαν στρατιωτικούς (πχ Παπαδόπουλος) από την τέλεση πραξικοπήματος, εμμένοντας στη “δημοκρατική λύση”.

2) Ότι όταν η κατάσταση είχε φτάσει σε αδιέξοδο από αυτά που μας κάνουν να προβληματιστούμε για το αν “Η Δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα”, οι ΗΠΑ προέκριναν ένα σύντομο “θεσμικό” πραξικόπημα με το όνομα “ΙΕΡΑΞ 2”, υπό τον Βασιλέα και τον αρχηγό του Στρατού.

3) Ότι οι μεσαίας κλίμακας στρατιωτικοί πρόλαβαν το “θεσμικό” πραξικόπημα, με το σχέδιο “ΙΕΡΑΞ 2 + 20%” όπως χαρακτηριστικά ονομάστηκε.

4) Ότι οι ΗΠΑ τις πρώτες ώρες του πραξικοπήματος έψαχναν στα τηλέφωνα την Πρεσβεία για να βρουν ΠΟΙΟΙ έκαναν πραξικόπημα!

5) Πέραν αυτών, υπάρχει και κάτι άλλο. Οι μυστικές υπηρεσίες γνώριζαν για τις συνωμοτικές κινήσεις ορισμένων στρατιωτικών (όπως του Παττακού και του Παπαδόπουλου), τις υποβάθμιζαν όμως καθώς εκτιμούσαν (λανθασμένα) ότι… τίποτα δε θα γίνει χωρίς να ενημερωθούν.

Προσοχή: αυτό δε σημαίνει ότι οι ΗΠΑ δεν προσπάθησαν να χειραγωγήσουν το καθεστώς, ώστε να έχουν “δορυφόρο” στη Μεσόγειο. Διαφέρει, όμως, πολύ από τον όρο “αμερικανοκίνητη”, που συνεπάγεται σχέδιο εξαρχής δοσμένο και λεπτομερειακά προετοιμασμένο από τις ΗΠΑ. Καλή και η ιδεολογία, αλλά η Ιστορία δεν μπορεί να χρησιμοποείται “εργαλειακά”, ώστε να επιβεβαιώνει ευσεβείς μας πόθους. Γνωρίζουμε ότι στις εργοστασιακές ρυθμίσεις του Έλληνα είναι το να βρίζει τους “κωλοαμερικάνους”, αλλά τουλάχιστον ας το κάνει με επαληθεύσιμες πληροφορίες και τεκμήρια.

11.

O στρατιώτης – οδηγός του τανκ που γκρέμισε την πύλη του Πολυτεχνείου μίλησε στο ΒΗΜΑ το 2003:

«Την ημέρα εκείνη ήμουν υπηρεσία. Στον στρατό είχα δέκα μήνες. Ημουν εκπαιδευτής στο Κέντρο Τεθωρακισμένων, στο Γουδί. Τότε οι “μαυροσκούφηδες” ήταν σώμα επιλέκτων. Πήγα εθελοντικά. Μόλις άρχισαν τα επεισόδια, μπήκαμε επιφυλακή. “Οι κομμουνιστές καίνε την Αθήνα” μας έλεγαν και εμείς τους πιστεύαμε. Θυμάμαι στο στρατόπεδο κάποιοι είχαν ραδιοφωνάκια και ακούγαμε στα κρυφά τον σταθμό του Πολυτεχνείου. “Παλιοκουμμούνια” θα καλοπεράσετε!” λέγαμε».

«Στη 1.15 το πρωί της 17ης Νοεμβρίου φτάσαμε στη διασταύρωση των λεωφόρων Αλεξάνδρας και Κηφισίας. Λίγο αργότερα διασχίζαμε την Αλεξάνδρας, όταν στο ύψος του IKA, στη στάση Σόνια, σταματήσαμε γιατί ο δρόμος ήταν κλειστός. Υπήρχαν οδοφράγματα, φωτιές και ακινητοποιημένα λεωφορεία. Με διάφορες μανούβρες αριστερά – δεξιά, μπρος πίσω, άνοιξα τον δρόμο και προχωρήσαμε» θυμάται ο κ. Σκευοφύλαξ. Ο δρόμος για τα τανκς ήταν ανοιχτός πλέον προς το Πολυτεχνείο. «Οταν φτάσαμε στη διασταύρωση της λεωφ. Αλεξάνδρας και της οδού Πατησίων, μας έδωσαν εντολή να σταματήσουμε. Εκεί, στην πλατεία Αιγύπτου, μείναμε περίπου μία ώρα. Ο κόσμος θυμάμαι ότι μας φώναζε “είμαστε αδέλφια, είμαστε αδέλφια”. Εγώ ήθελα να τους φάω. Τους έβλεπα σαν παράσιτα»!

H ώρα έχει πάει 2 το πρωί. «Φτάνοντας μπροστά στην πόρτα, έστριψα το άρμα προς το Πολυτεχνείο, με γυρισμένο το πυροβόλο προς τα πίσω. Θυμάμαι ότι σηκώθηκα από τη θέση μου και εγώ και το άλλο πλήρωμα. Δεκάδες φοιτητές κρέμονταν από τα κάγκελα, ενώ εκατοντάδες βρίσκονταν στον προαύλιο χώρο. Εδειχναν πανικόβλητοι». Ο κ. Σκευοφύλαξ φέρνει στη μνήμη του τα φοβισμένα πρόσωπα των συνομηλίκων του που ήταν μέσα στο Πολυτεχνείο. Χαμηλώνει το βλέμμα του. «Και εγώ, να σκεφτείς ότι τους έβλεπα σαν μαμούνια που ήθελα να τα φάω»!

Με ολοένα μεγαλύτερη ένταση και αγωνία οι φοιτητές φωνάζουν προς τους στρατιώτες «είμαστε αδέλφια, αφήστε τα άρματα», ενώ ο εκφωνητής του Πολυτεχνείου καλεί το πλήθος να δείξει αυτοσυγκράτηση. «Απομονώστε τους προβοκάτορες. Δεν έχουμε να μοιράσουμε τίποτα με το στρατό. Δεν θέλουμε να χυθεί ελληνικό αίμα». Ο Δημήτρης Παπαχρήστος ψάλλει τον εθνικό ύμνο. Το ίδιο κάνουν και οι χιλιάδες νέοι που βρίσκονται στο Πολυτεχνείο.

«Τότε ήρθε ο οδηγός εδάφους του άρματος και μου λέει: “Θα μπούμε μέσα, θα ρίξουμε την πύλη. Ετοιμάσου!”» λέει ο κ. Σκευοφύλαξ. «Πήρα θέση και ξεκίνησα. Δεν έβλεπα πολλά πράγματα, δεν είχα καλό οπτικό πεδίο, γιατί κοιτούσα πλέον από τη θυρίδα του άρματος. Δέκα εκατοστά πριν από την πόρτα, σταμάτησα. Σταμάτησα σκόπιμα. Αυτό φαίνεται στο βίντεο της εποχής. Στο φρενάρισμα, οι φοιτητές τρομαγμένοι έφυγαν προς τα πίσω. Αν έμπαινα με ταχύτητα, θα σκότωνα δεκάδες άτομα που εκείνη τη στιγμή ήταν κρεμασμένα στα κάγκελα».

Λίγα λεπτά αργότερα ο A. Σκευοφύλαξ θα μαρσάρει δυνατά. Ο δυνατός προβολέας του τανκ σκοπεύει την πύλη. «H καγκελόπορτα έπεσε αμέσως. Πίσω από τη σιδερένια πύλη ήταν σταθμευμένο το Μερσεντές το οποίο είχαν βάλει εκεί οι φοιτητές για να φράξουν την είσοδο. Το έκανα αλοιφή. H αριστερή ερπύστρια το έλιωσε. Με το που έπεσε η πύλη του Πολυτεχνείου εισέβαλαν οι αστυνομικοί για να συλλάβουν τους φοιτητές. Λίγο αργότερα κατέβηκα και εγώ από το άρμα και μπήκα στον χώρο του Πολυτεχνείου. Δεν υπήρχε νεκρός. Θα μπορούσε όμως και να υπάρχουν νεκροί» λέει με μοναδική ειλικρίνεια.

Μέσα στο Πολυτεχνείο ο A. Σκευοφύλαξ είδε πολλούς τραυματίες και ίσως, όπως λέει, και νεκρούς. «Στο προαύλιο του Πολυτεχνείου ήταν πολύ χτυπημένοι, θυμάμαι ότι είδα πολλούς τραυματίες, ενώ τρεις-τέσσερις ήταν σωριασμένοι κάτω, ακίνητοι. Δεν ξέρω αν ήταν νεκροί. Δεν κοίταξα να δω. Κάποια στιγμή ένας φοιτητής όρμησε κατά πάνω μου και μου είπε: “Τι κατάλαβες τώρα που μπήκες;”. Αφήνιασα. Εβγαλα το πιστόλι και προτάσσοντάς το γύρισα και του είπα ουρλιάζοντας: “Σκάσε, ρε κωλόπαιδο, μη σε καθαρίσω”. Αυτός ο φοιτητής δεν ξέρει πόσο τυχερός στάθηκε εκείνη τη στιγμή… Αν έλεγε μια κουβέντα παραπάνω, θα τον σκότωνα! Τέτοιος ήμουν. Ενας φασίστας».

Παρά τον πόνο τους, οι φοιτητές θα δείξουν μεγαλείο ψυχής απέναντι στον στρατιώτη που ισοπέδωσε το όνειρό τους. Αδιάψευστη απόδειξη, η μαρτυρία του κ. Σκευοφύλακα: «Οπως περνούσαν οι φοιτητές θυμάμαι ότι έριχναν μέσα στο τανκ πακέτα τσιγάρα και ό,τι προμήθειες είχαν μαζί τους. Οταν γυρίσαμε στο Γουδί, το άρμα έμοιαζε με περίπτερο. Οσο σκέφτομαι ότι οι φοιτητές μας έδιναν σάντουιτς και τσιγάρα, μετά απ’ όσα τους κάναμε… Δεν μπορώ να το συχωρέσω αυτό το πράγμα στον εαυτό μου. Σκέφτομαι τι πήγα και έκανα!..».

Οταν επέστρεψε στο Γουδί, στη βάση των Τεθωρακισμένων, ο κ. Σκευοφύλαξ έγινε δεκτός με ζητωκραυγές. Ηταν το τιμώμενο πρόσωπο. «Οταν γυρίσαμε στο στρατόπεδο, έγινα ήρωας. Οι στρατιωτικοί μου έδιναν συγχαρητήρια. Τότε αισθανόμουν ότι ήμουν κάποιος, ότι έκανα κάτι καλό, κάτι μεγάλο. Είχα γίνει ο ήρωας που διέλυσε τους εχθρούς της πατρίδας, τα “παλιοκουμμούνια”, όπως λέγαμε τότε τους φοιτητές. Αυτά μου έλεγαν, αυτά πίστευα. Ενιωθα περήφανος. Ημουν και εγώ φασίστας».

1973-2003. Με μια αυτοκριτική διάθεση που σπανίζει, ο κ. Σκευοφύλαξ δεν θα διστάσει να πει: «Ντρέπομαι γι’ αυτό που ήμουν, γι’ αυτό που έκανα. Στη θέση μου θα μπορούσε να βρεθεί ο καθένας, έφεδρος στρατιώτης ήμουν άλλωστε. Δεν με απαλλάσσει όμως αυτό. Μέχρι που μπήκα μέσα, πίστευα αυτό που έκανα. Στη συνέχεια έγινε ο εφιάλτης της ζωής μου».

Για τους ανθρώπους που αντιστάθηκαν στη χούντα, ο κ. Σκευοφύλαξ θα μιλήσει με κολακευτικά λόγια. «Είχαν μεγάλη ψυχή. Ηταν παλικάρια. Δεν ξέρω αν έχει νόημα, αλλά θα ήθελα να τους πω μια μεγάλη συγγνώμη». Ο οδηγός του τανκ που μπήκε στο Πολυτεχνείο δεν θα ξεχάσει τη νεαρή φοιτήτρια που τραυματίστηκε σοβαρά κατά την εισβολή του τανκ, την καθηγήτρια – σήμερα – του Πανεπιστημίου Αθηνών κυρία Πέπη Ρηγοπούλου. «Πιστεύω ότι αν τη δω σήμερα, δεν θα ξέρω τι να της πω. Πολλές φορές όλα αυτά τα χρόνια πέρασε από το μυαλό μου να τη συναντήσω, αλλά σταματούσα. Θα ήθελα να τη δω, να της πω… Δεν τολμάω όμως. Τα λόγια δεν σβήνουν τις πράξεις».